M-GOK zaprasza na wystawę „Tradycyjny ręcznik ludowy pogranicza wschodniego”
Tradycyjny ręcznik ludowy jeszcze do niedawna pełnił ważną rolę w życiu społeczności wiejskiej nie tylko na Podlasiu, ale w całej Polsce. Niemniej jednak, to właśnie na terenie wschodniego pogranicza zdobył szczególną sławę. Ręcznik obrzędowy miał nie tylko znaczenie jako wytwór kultury materialnej, ale przede wszystkim kultury obrzędowej i rodzinnej, związanej z cyklem rocznym. Wielofunkcyjność i ranga ręcznika najpełniej widoczna jest w uroczystościach rodzinnych – weselach, narodzinach, pogrzebach. Ręcznik towarzyszył człowiekowi od jego narodzin aż do śmierci.

Był nieodłącznym elementem obrzędu weselnego. Stanowił element posagu panny młodej, młode dziewczęta (w wieku 14-16 lat) miały obowiązek przyszykować kilka ręczników. Najpierw musiały nauczyć się tkać, potem z uzyskanej tkaniny szyć ręczniki, by je w końcu pięknie ozdobić haftem i koronkami.
Ręcznikami ozdabiano również obrazy święte (ikony) w świętym kącie i wiązano go na krzyżu u wezgłowia nieboszczyka. Na Podlasiu powszechnie praktykowany był zwyczaj niesienia na ręcznikach trumienek małych dzieci. Skromnie zdobione i zazwyczaj krótsze ręczniki zawieszano na krzyżach przydrożnych, pomorowych, wotywnych czy cmentarnych, jako rodzaj ofiary bądź dekoracji.
Ręcznik zrobiony był zawsze z białego płótna. Najstarsze zachowane, dziewiętnastowieczne ręczniki o gładkim splocie tkaniny, były zdobione wyłącznie wzorem krzyżykowym o charakterystycznej czerwono-czarnej barwie, z przewagą elementów geometrycznych.W okresie międzywojennym miejsce dwubarwnych zdobień krzyżykowych zajęły niezwykle kolorowe i bogate motywy roślinne, kwiatowe z elementami zoomorficznymi, wyszywane techniką atłaskową.

Na wystawie zgromadzono ok. 40 ręczników zachowanych w zbiorach prywatnych mieszkańców gminy Lipsk i Dąbrowa Biał. oraz w lipskim Muzeum Regionalnym.

Osoby, które udostępniły nam swoje zbiory to:

- Lila Sulima z Dąbrowy Biał. (ręczniki wykonane przez mieszkanki wsi Grzebienie – Marię, Olgę i Helenę Białomyzy i Olgę Niewiadomską);
- Krystyna Cieśluk, Anna Danielczyk, Maria Skokowska, Kazimiera Borodziuk, Jolanta Michalik i Halina Stępińska z Lipska (prace pań: Radziwonowicz Zofii i Heleny Pietrewicz z Rogożyna).