Oprócz dobrze nam znanych pieśni obrzędowych czy obyczajowych, ważną rolę w naszej kulturze ludowej pełniły pieśni historyczne. Służyły m.in. poradzeniu sobie z wydarzeniami wykraczającymi poza normalność w życiu społecznym. Dużą rolę w roznoszeniu wieści między środowiskami pełnili oczywiście wędrowni pieśniarze, lirnicy. Wraz z ich wędrówką wątki z jednej pieśni przenosiły się do innych.
Pieśni patriotyczne pełniły rolę pamiętnika, w którym zapisane zostały ważne dla danej społeczności wydarzenia historyczne. Z czasem, szczegóły historyczne wyblakły, zostały zaś wyeksponowane emocja, przeżycia ludzi.
Pieśni patriotyczne to pieśni rekruckie – lamentacyjne, wyrażające żal rozstania; heroiczne, niekiedy przybierające nawet dosadny, żartobliwy ton; okupacyjne – w pieśniach partyzanckich czy wspominających o wysiedleniach.
Pieśń wojskowa jest więc sumą różnych żywiołów i nastrojów społecznych.
Pieśń historyczna była śpiewana przeważne przez szlachtę. Chłopi nie posiadali pamięci historycznej, która jest związana z poczuciem patriotyzmu, natomiast szlachta stawała się świadoma przynależności narodowej.
W czasie realizacji zadania pn. „Pamiętam, więc jestem. Pamiętam, kim jestem” grupa mężczyzn postanowiła przypomnieć i przywrócić społeczeństwu pamięć o wydarzeniach i pieśniach historycznych. Sięgnęli po dawny, zapomniany niekiedy repertuar. Najstarsze pieśni śpiewane były, według przekazu śpiewaków, w czasie Powstania Styczniowego. Poniżej publikujemy teksty tych pieśni. Wkrótce pojawią się tu także nagrania poszczególnych utworów wykonane przez grupę, której przewodzi Marcin Lićwinko.
Oj kiedy ja kiedy na wojnę pojadę
Rejkrut, ci ja rejkrut, rejkrut ja od teraz
Szumiała dąbrowa wojacy jechali
Mój koniku mój bułany
Dalej bracia do bułata
Toczyli sie koła z góry, a na dole stali
Ponad góry, ponad lasy, na dolinie sioła
Zaświeć księżycu oknem do komory
Siwy konik zarżał, biały wół zaryczał
Gdzie pojedziesz Jasiu, na wojenkę Kasiu
A u polu bieroza
Do polskiego wojska chłopców zaciągają
Pierwszego września o świcie
